σε ποια κατηγορία εντάσσεται η Ινδία, ένα έθνος απίστευτα πλουσίων και απελπιστικά φτωχών;

Τον περασμένο Μάιο, η ινδική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως προσφέρει 5 δισ.δολάρια βοηθείας σε αφρικανικές χώρες με σκοπό να τις βοηθήσει να επιτύχουν τους αναπτυξιακούς τους στόχους. Ο πρωθυπουργός της Ινδίας Manmohan Singh δήλωσε σχετικά πως «μπορεί να μην έχουμε όλες τις απαντήσεις, αλλά έχουμε κάποια εμπειρία στο κτίσιμο ενός έθνους, την οποία θα είμαστε ευτυχείς να μοιραστούμε με άλλους». Μπορεί κανείς να συγχωρέσει το γεγονός ότι οι βρετανοί εμφανίζονται ενοχλημένοι από τη γενναιοδωρία του ινδού πρωθυπουργού. Η Μ.Βρετανία εξακολουθεί, εξάλλου, να δίνει περισσότερα από 450 εκατ.δολάρια ετησίως ως βοήθεια προς την Ινδία, ενώ σκοπεύει να συνεχίσει να το κάνει και για τα επόμενα μερικά χρόνια. Ενώ η βρετανική οικονομία μπαινοβγαίνει στην ύφεση, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Ινδίας αυξάνεται κατά περισσότερο από 8% κάθε χρόνο. Το γεγονός αυτό φέρνει τη βρετανική κυβέρνηση στη περίεργη θέση να πρέπει να πουλήσει ομόλογα για να δωρίσει χρήματα στη δεύτερη ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία της Ασίας, την ίδια στιγμή που αυτή αρχίζει να ενεργοποιείται σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες.

ανοίξτε ένα λογαριασμό στην eToro και εξασκηθείτε δωρεάν, με εικονικά χρήματα, στις συναλλαγές σε spreads συναλλαγματικών ισοτιμιών, χρηματιστηριακών δεικτών και εμπορευμάτων

Η κατάσταση υποδηλώνει ακριβώς πόσο δραματικά η οικονομική έγερση της Ασίας ανέτρεψε αιώνες εμπειριών και τις προσδοκίες πως η Δύση θα διατηρήσει την ηγεμονία που είχε κατά τα τελευταία 400 χρόνια. Γίνεται ολοένα και περισσότερο δύσκολο να καθορίσει κανείς εάν ένα έθνος είναι φτωχό ή πλούσιο, ενώ όροι όπως οι «Παγκόσμιος Νότος» και «Τρίτος Κόσμος» πρέπει πλέον να αποσαφηνιστούν ώστε να λαμβάνουν υπόψη τους το γεγονός πως μεγάλα τμήματα του πληθυσμού χωρών όπως η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδία έχουν πλέον αγοραστική δύναμη εφάμιλλη των λαών στη «Δύση».

Το 1951, ο αμερικανός διπλωμάτης Bill Bullitt περιέγραψε στο περιοδικό Life τη κατάσταση στην Ινδία: «Μια αχανής χώρα που περιλαμβάνει 357 εκατομμύρια κατοίκους με τεράστιους φυσικούς πόρους και εξαίρετους πολεμιστές, η Ινδία δεν μπορεί ούτε να θρέψει τον εαυτό της ούτε να υπερασπιστεί τον εαυτό της ενάντια σοβαρών απειλών. Ένας κάτοικος της Ινδίας ζει, κατά μέσο όρο 27 έτη. Το ετήσιο εισόδημα του είναι περίπου $50. Περίπου 90 στους 100 Ινδούς δεν μπορούν να διαβάσουν ή να γράψουν. Ζουν μέσα στη βρωμιά και με το φόβο της λιμοκτονίας». Σήμερα, θα ήταν δύσκολο να κάνει κανένας τόσο απόλυτες δηλώσεις αναφερόμενης στην Ινδία. Η φτώχια παραμένει σίγουρα ένα χρόνιο πρόβλημα, αλλά πλέον συνυπάρχει μαζί με πυρήνες σημαντικού πλούτου. Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση βρίσκεται πλέον στα 67 έτη και συνεχώς ανεβαίνει. Είναι μάλλον αναγκαίο να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε με διαφορετικό τρόπο και να αναγνωρίσουμε πως μια χώρα όπως η Ινδία υφίσταται, όπως η γάτα του Σρόντιγκερ, σε τουλάχιστον δυο μορφές ταυτοχρόνως, τη πλούσια και τη φτωχή.

Η σημαντικότερη αλλαγή των δύο τελευταίων δεκαετιών, από το ξεκίνημα της οικονομικής φιλελευθεροποίησης, υπήρξε η μεταμόρφωση της φιλοδοξίας της μεσαίας τάξης της Ινδίας. Αν και την εποχή της στασιμότητας της ελεγχόμενης οικονομίας, όταν οι σημαντικές αποφάσεις εξαρτιόντουσαν από τις εξουσίες της γραφειοκρατίας, υπήρχε μια μορφή σταθερότητας, κατάπνιγαν ταυτόχρονα τις όποιες ευκαιρίες και το μεμονωμένο ταλέντο. Τα μέλη της μεσαίας τάξης επαγγελματιών συχνά προτιμούσαν να αναζητήσουν τη τύχη τους στις περισσότερο αξιοκρατικές κοινωνίες του εξωτερικού.

Η σύγχρονη ινδική μεσαία τάξη έχει μια νέα ευκαιρία να διαμορφώσει τη δική της μοίρα με έναν τρόπο που δεν ήταν προηγουμένως εφικτό. Μπορεί πλέον κανείς να μετακομίσει στο δικό του σπίτι κάνοντας χρήση ενός στεγαστικού δανείου και να ζήσει εκτός της οικογένειας. Μπορεί να αγοράζει ένα αυτοκίνητο που δεν θα είναι Ambassador ή Fiat. Μπορεί να ταξιδέψει στο εξωτερικό και να δει πως ζουν οι λαοί σε άλλες χώρες. Μπορεί να δει του πολιτικούς της χώρας του να δέχονται μίζες ή να χορεύουν με πόρνες σε τηλεοπτικές εκπομπές, πριν ξεκινήσει η μετάδοση του τελευταίου επεισοδίου της σειράς «Νοικοκυρές σε Απόγνωση» ή της ινδικής εκδοχής του τηλεπαιχνιδιού «Ποιος θέλει να γίνει Εκατομμυριούχος;». Οι επιχειρηματίες που πέτυχαν με τις δικές τους δυνάμεις στο εξωτερικό, όπως η διευθύνων σύμβουλος της PepsiCo Indra Nooyi, παρουσιάζονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως εθνικοί ήρωες.

ανοίξτε ένα λογαριασμό στην eToro και εξασκηθείτε δωρεάν, με εικονικά χρήματα, στις συναλλαγές σε spreads συναλλαγματικών ισοτιμιών, χρηματιστηριακών δεικτών και εμπορευμάτων

Στη διάρκεια του 20^ου αιώνα, ο ατομικός πλούτος παγκοσμίως βρισκόταν σε αμερικανικά, ευρωπαϊκά, αραβικά και σε ορισμένες περιπτώσεις ανατολικοασιατικά χέρια. Έως το 2008, τέσσερις από τους οκτώ πλουσιότερους ανθρώπους εν ζωή ήταν Ινδοί και το 2011 είναι η πρώτη χρονιά κατά την οποία περισσότεροι δισεκατομμυριούχοι προέρχονται από τις χώρες BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα) παρά από την Ευρώπη. Τα παλιά χρόνια, οι πλούσιοι της Ινδίας ήταν πρίγκιπες ή μέλη μεγάλων επιχειρηματικών οικογενειών που έκαναν περιουσία στη κλωστοϋφαντουργία ή στη βιομηχανία. Οι βιομήχανοι συσσώρευαν κεφάλαια, ενώ είχαν περιορισμένες προσδοκίες να επιδιώξουν να ξεπεράσουν τους γείτονες τους καθαρά για επίδειξη. Μετά τη φιλελευθεροποίηση, πολλοί από τη νέα φουρνιά δισεκατομμυριούχων που έκαναν περιουσίες σε τομείς όπως κατασκευές, κτηματομεσιτικά, χαλυβουργία και τεχνολογία δεν είναι πλέον γόνοι οικογενειών με καλές διασυνδέσεις. Μια αδέσμευτη κοινωνική ελίτ έχει αναπτυχθεί με εξαιρετικά μεγάλη ταχύτητα.

Σε ορισμένες περιστάσεις αυτός ο νέος πλούτος έχει προκαλέσει μεγάλη μνησικακία. Στο Μουμπάι (παλαιότερα Βομβάη), ο βιομήχανος Mukesh Ambani έκτισε πρόσφατα την ακριβότερη ιδιωτική κατοικία παγκοσμίως, ένα κτίριο 27 ορόφων το οποίο περιλαμβάνει 3 ορόφους κήπων, πισίνες, ένα «ψυχρό» δωμάτιο με τεχνητή χιονόπτωση, 3 ελικοδρόμια, 6 ορόφους πάρκινγκ και αρκετά δωμάτια «συνοδείας», επειδή ποιος ταξιδεύει χωρίς συνοδεία; Το μεγιστάνας της χαλυβουργίας Lakshmi Mittal, ο οποίος ζει στο Λονδίνο και είναι σήμερα ο πλουσιότερος άνθρωπος στη Μ.Βρετανία, είναι σήμερα ο μόνος Ινδός που είναι πιο πλούσιος από τον Ambani. Το 2006, η πρόταση επιθετικής εξαγοράς της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής χαλυβουργίας Arcelor από τη Mittal Steel αντιμετωπίστηκε με περιφρόνηση στην Ευρώπη. Ο επικεφαλής της Arcelor Guy Dollé δήλωσε λυπημένος πως η επιθετικά κινούμενη εταιρεία ήταν «γεμάτη Ινδούς» και η δική του επιχείρηση με έδρα το Λουξεμβούργο δεν χρειάζεται «monnaie de singe», μια γαλλική έκφραση που σημαίνει «χρήματα χωρίς αξία», αλλά η οποία δυστυχώς μεταφράζεται ετυμολογικά ατυχώς ως «τα ψιλά των πιθήκων». Ο Lakshmi Mittal πέτυχε την επιθετική εξαγορά, ο Guy Dollé απολύθηκε και η Arcelor Mittal είναι σήμερα η μεγαλύτερη χαλυβουργία στον κόσμο.

ανοίξτε ένα λογαριασμό στην eToro και εξασκηθείτε δωρεάν, με εικονικά χρήματα, στις συναλλαγές σε spreads συναλλαγματικών ισοτιμιών, χρηματιστηριακών δεικτών και εμπορευμάτων

Κατά τη διάρκεια αυτής της παγκόσμιας οικονομικής αλλαγής, το ένα τέταρτο περίπου του πληθυσμού της Ινδίας δεν έχει μέχρι τώρα κερδίσει σχεδόν τίποτα από την οικονομική μεταμόρφωση της χώρας του. Όσοι που ζουν εκτός της οικονομίας των μετρητών, στους λόφους και στις ζούγκλες ή σε γη που γίνεται ολοένα και περισσότερο περιζήτητη για τους φυσικούς πόρους της, δεν έχουν κανένα μερίδιο στα ωφελήματα της εθνικής ανάπτυξης. Ο δημοσιογράφος Mark Tully, ο οποίος καλύπτει την Ινδία εδώ και 50 χρόνια, είπε κάποτε πως τα κροκοδείλια δάκρυα που χύνονται για τους φτωχούς της Ινδίας θα μπορούσαν να πλημμυρίσουν τον ποταμό Γάγκη. Σήμερα, καθώς η ανισότητα διευρύνεται και κάποιοι Ινδοί γίνονται εξαιρετικά πλούσιοι, τα επιχειρήματα σχετικά με τη φτώχια στη χώρα αυτή, το εύρος και το βάθος της καθώς και τα μέσα περιορισμού της, είναι εντονότερα από ποτέ. Ο Surjit Bhalla, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης μιας εταιρείας οικονομικής ανάλυσης και διαχείρισης κεφαλαίων στο Νέο Δελχί, υποστηρίζει πως το πλήθος των λιγότερο προνομιούχων Ινδών είναι υπερεκτιμημένο. Σύμφωνα με την ανάλυση του, μια συντηρητική εκτίμηση υπολογίζει το επίπεδο φτώχιας στην Ινδία το 1999 ήταν κάτω από 12% και είναι σίγουρα χαμηλότερο σήμερα. Κάποιος που επισκέπτεται για πρώτη φορά την Ινδία, ωστόσο, θα διαπιστώσει μονομιάς πως πολλοί άνθρωποι είναι επώδυνα φτωχοί και πως η εκτίμηση πως οι φτωχοί αντιστοιχούν περίπου σε 1 στους 10 Ινδούς είναι παράλογη.

Οι αμφίβολης ποιότητας στατιστικές έχουν χρησιμοποιηθεί και από όσους αντιπαθούν τις φιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές και τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης. Συχνά υποστηρίζεται πως το 77% των Ινδών ζουν με λιγότερες από 20 ρουπίες (περίπου μισό δολάριο) την ημέρα. Το νούμερο αυτό έχει μια ενδιαφέρουσα προϊστορία και αναφέρθηκε για πρώτη φορά δημοσίως σε μια έκθεση του 2007 από τον αριστερό οικονομολόγο Arjun Sengupta, ο οποίος ισχυριζόταν πως βασιζόταν σε στοιχεία της επίσημης στατιστικής υπηρεσίας της Ινδίας. Με μια προσεκτικότερη παρατήρηση, φαίνεται πως ο Sengupta χρησιμοποίησε τη μέση μηνιαία κατά κεφαλήν καταναλωτική δαπάνη για τα έτη 2004-2005, που ήταν 599 ρουπίες για τις αγροτικές περιοχές και 1052 ρουπίες για τις αστικές περιοχές της Ινδίας. Οι σχολιαστές, ωστόσο, που διαδίδουν τα στοιχεία αυτά δεν αναφέρουν πως τα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας υπήρξαν πάντοτε υποεκτιμημένα και είναι πολύ δύσκολο να συνεκτιμηθεί το γεγονός πως άλλες μετρήσεις της κατανάλωσης στην Ινδία έχουν σταθερά αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.

Χρησιμοποιώντας περισσότερο πρόσφατα στοιχεία, η Επιτροπή Σχεδιασμού της κυβέρνησης της Ινδίας ανακοίνωσε πριν από μερικές εβδομάδες πως στη πραγματικότητα το 41,8% του αγροτικού πληθυσμού και το 25,7% του αστικού πληθυσμού ζουν σήμερα με λιγότερες από 20 ρουπίες την ημέρα, κάτι που υπονοεί πως είτε ο φτωχός πληθυσμός της Ινδίας υποδιπλασιάστηκε σε μόλις έξι χρόνια, ή πως οι αρχικοί υπολογισμοί του Sengupta ήταν λανθασμένοι και πως δεν θα έπρεπε να δημοσιευτούν χωρίς πρώτα να ελεγχθούν αναλυτικά. Η συλλογή, ωστόσο, ακριβών δεδομένων για τη φτώχια και η λογική τους ερμηνεία είναι ένα δύσκολο έργο. Ένα επιπρόσθετο πρόβλημα είναι πως οι τοπικές κυβερνήσεις των κρατιδίων της Ινδίας συχνά υπερεκτιμούν τα επίπεδα φτώχιας τους προκειμένου να εξασφαλίσουν περισσότερα χρήματα από το Νέο Δελχί.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμη με τα πιο συντηρητικά στοιχεία δείχνουν πως ένα σημαντικό μέρος του ινδικού πληθυσμού παραμένει απελπιστικά φτωχό. Οι διαφωνίες για το αν η οικονομική φιλελευθεροποίηση ήταν καλή ή κακή για την Ινδία διεξάγονται σήμερα κυρίως εκτός της χώρας. Στην ίδια την Ινδία, η συζήτηση πρακτικά τερματίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν έγινε εμφανές πως οι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν υψηλότεροι ακόμα και από τις προσδοκίες των μεταρρυθμιστών. Όλα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα συμφωνούν σήμερα πως θα ήταν λάθος μια επιστροφή σε ένα κεντρικό σοσιαλιστικό σχεδιασμό. Σε τελική ανάλυση, τη δεκαετία του 1970 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ινδίας αυξανόταν πιο αργά από ότι τα προηγούμενα 100 χρόνια. Η κρίσιμη ερώτηση είναι σήμερα πως να μικρύνει το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών. Η κυβέρνηση της Ινδίας έκανε κάποια πρόοδο με τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας των τελευταίων ετών, αλλά κινείται σχετικά αργά, ενώ η διαφθορά και η αδύναμη διακυβέρνηση παραμένουν σημαντικά προβλήματα. Βραχυπρόθεσμα δεν είναι κακό αν χώρες όπως η Μ.Βρετανία συνεχίσουν τα προγράμματα βοηθείας τους, αλλά η Ινδία έχει τα χρήματα να χρηματοδοτήσει τα δικά της προγράμματα αντιμετώπισης της φτώχιας. Το αν θα επιλέξει ή όχι να το κάνει, είναι ένα άλλο ζήτημα…

ανοίξτε ένα λογαριασμό στην eToro και εξασκηθείτε δωρεάν, με εικονικά χρήματα, στις συναλλαγές σε spreads συναλλαγματικών ισοτιμιών, χρηματιστηριακών δεικτών και εμπορευμάτων

πηγή: Foreign Policy

Relevant news