Εάν ανήκετε σε εκείνους που καθημερινά πίνουν καφέ, μπορείτε να εκτιμήσετε την επίδραση του καφέ στη χημεία του σώματος σας. Έχει μια παρόμοια χημική μοριακή δομή με την αδενοσίνη, το μόριο που παράγει το σώμα σας όταν κουράζεται. Ωστόσο, αντί να προσκολλάται η αδενοσίνη στα κουρασμένα κύτταρα, αναγνωρίζεται και προσκολλάται στα κύτταρα η καφεΐνη που περιέχεται στον καφέ και συμβαίνει μια εντελώς διαφορετική χημική αντίδραση. Το σώμα αγνοεί την αδενοσίνη και, σε μια αντίδραση πανικού, ο εγκέφαλος απελευθερώνει αδρεναλίνη στη ροή του αίματος, δημιουργώντας μια αίσθηση εγρήγορσης και ενθουσιασμού κάτι που κάνει τον καφέ μια δημοφιλή επιλογή για την αντιμετώπιση της κόπωσης.

Συναλλαγές σε καφέ

Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) για τον καφέ έχουν μέγεθος 37.500 λίβρες και αφορούν τη ποικιλία Arabica. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για τον καφέ διαπραγματεύονται στο Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων και Παραγώγων της Βραζιλίας (BM&F), στο Διηπειρωτικό Χρηματιστήριο (ICE), στο Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων Kansai (KEX), στο Χρηματιστήριο Πολλαπλών Εμπορευμάτων (MCX), στο Εθνικό Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων και Παραγώγων (NCDEX), στο Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων της Σιγκαπούρης (SICOM), στο Χρηματιστήριο Αγροτικών Προϊόντων του Τόκιο (TGE) και στο NYSE Euronext.

Αν και ο καφές καλλιεργείται και παράγεται σε όλο τον κόσμο, η πρωτογενής παραγωγή κυριαρχείται από χώρες όπως η Βραζιλία, το Βιετνάμ, η Ινδονησία και η Κολομβία. Κάθε μία από αυτές τις χώρες έχει δημιουργήσει μια ανθηρή βιομηχανία που βασίζεται στην εξαγωγή του καφέ παγκοσμίως. Το 2005, η Βραζιλία παρήγαγε 2 εκατομμύρια μετρικούς τόνους κόκκων καφέ, ποσότητα παραπάνω από διπλάσια από το Βιετνάμ, τον πλησιέστερο ανταγωνιστή της.

Σημαντικά στοιχεία σχετικά με τη παραγωγή καφέ

Οι δύο ποικιλίες κόκκων καφέ είναι Arabica και Robusta. Οι κόκκοι της ποικιλίας Arabica θεωρούνται ως πιο γευστικοί και κατά συνέπεια έχουν μεγαλύτερη τιμή στην αγορά. Οι κόκκοι της ποικιλίας Robusta τείνουν να είναι πιο πικροί και λιγότερο εύπεπτοι, αλλά έχουν κατά 50% υψηλότερη περιεκτικότητα καφεΐνης από τους κόκκους Arabica.

Οι κόκκοι καφέ προέρχονται από ένα μικρό αειθαλή θάμνο. Όταν ωριμάσουν, κάτι που απαιτεί από τρία έως πέντε έτη, οι θάμνοι ανθίζουν και οι καρποί τους, που αρχικά είναι μικροί πράσινοι λοβοί, μπορούν να συλλεχθούν και να ξεραθούν. Στη συνέχεια αφαιρούνται οι σπόροι και καβουρδίζονται (ψήνονται). Η διαδικασία καβουρδίσματος είναι εκείνη που δίνει στον καφέ τη χαρακτηριστική του γεύση και τις ιδιότητες του. Οι κόκκοι καφέ που είναι ελαφρά καβουρδισμένοι τείνουν να έχουν πιο όξινη και πικρή γεύση, αλλά έχουν επίσης περισσότερη καφεΐνη. Οι κόκκοι καφέ που είναι περισσότερο καβουρδισμένοι έχουν πιο ήπια γεύση, επειδή έχουν λιγότερα οξέα και περισσότερα σάκχαρα που προκύπτουν από τη θερμική τους επεξεργασία.

Παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή του καφέ

Η τιμή του καφέ επηρεάζεται από τους παρακάτω παράγοντες:

• Οι κόκκοι της ποικιλίας Arabica καλλιεργούνται κυρίως στην Κεντρική και Νότια Αμερική. Πρόκειται για τον καφέ με την υψηλότερη ποιότητα με την υψηλότερη τιμή πώλησης, ένα γεγονός που βοήθησε τη Βραζιλία να γίνει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας καφέ στον κόσμο. Παράλληλα, έχει αφήσει τη Βραζιλία εκτεθειμένη στον ανταγωνισμό από τους φθηνότερους κόκκους της ποικιλίας Robusta. Αυτή η αχίλλειος πτέρνα της Βραζιλίας επέτρεψε στο Βιετνάμ να αναπτύξει μια ισχυρή βιομηχανία καφέ γύρω από τους φτηνότερους κόκκους Robusta, καθιστώντας το Βιετνάμ ως τη δεύτερη χώρα παγκοσμίως σε εξαγωγές καφέ.
• Τέσσερις μεγάλες εταιρείες κυριαρχούν στον κόσμο του καφέ Robusta. Πρόκειται για τις Kraft, Nestle, Proctor & Gamble και Sara Lee, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% του συνόλου της αγοράς του καφέ τύπου Robusta. Οι εταιρείες αυτές προτιμούν τη ποικιλία Robusta έναντι της Arabica αποκλειστικά και μόνο λόγω της χαμηλότερης τιμής της. Κατά μέσο όρο, ο καφές Robusta είναι 70% φθηνότερος από το καφέ Arabica, κάτι που επιτρέπει μεγαλύτερη και οικονομικότερη μαζική παραγωγή.
• Ο καφές «θεμιτού εμπορίου» (fair trade coffee) κερδίζει ολοένα και περισσότερη δημοτικότητα. Το θεμιτό εμπόριο εγγυάται στους καλλιεργητές καφέ μια τιμή που προκαθορίζεται πριν από τη συγκομιδή του. Αυτό έχει οδηγήσει σε περισσότερες απευθείας διαπραγματεύσεις με συνεταιρισμούς καλλιεργητών καφέ σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με το ίδρυμα Max Havelaar, ο καφές «θεμιτού εμπορίου» αντιπροσώπευε 24.222 μετρικούς τόνους το 2004 και 33.991 μετρικούς τόνους το 2005.
• Πολυάριθμες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η κατανάλωση καφέ μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των κίνδυνων από ασθένειες όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, η κίρρωση του ήπατος, η ουρική αρθρίτιδα και άλλες, εξουδετερώνοντας έτσι σημαντικά μερικούς από τους γνωστούς κινδύνους για την υγεία που προκαλεί η κατανάλωση καφέ. Οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμη να καθορίσουν όλες τις εφαρμογές που μπορεί να έχει ο καφές, κάτι που σίγουρα χαροποιεί τους εκατομμύρια καταναλωτές καφέ σε παγκόσμιο επίπεδο.
• Ο καφές είναι μια βασική σοδειά και μια πηγή μετρητών για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Ο καφές αντιπροσωπεύει το 60% των εξαγωγών της Αιθιοπίας. Πιστεύεται πως σήμερα πάνω από 100 εκατομμύρια άνθρωποι σε αυτές τις χώρες εξαρτώνται από τον καφέ ως τη κύρια πηγή εισοδήματός τους.

Συμπέρασμα

Εκατομμύρια φλιτζάνια καφέ καταναλώνονται κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο. Από τις αρχές του ένατου αιώνα έως το ταπεινό εμπορικό ξεκίνημα του Kiva Han στη Κωνσταντινούπολη του 15^ου αιώνα και ως το πρωταγωνιστικό ρόλο του στη σύγχρονη σημερινή κοινωνία, ο καφές έχει εδραιώσει τη θέση του ως ένα απαραίτητο καταναλωτικό αγαθό και ως ένα διαπραγματευόμενο στα χρηματιστήρια εμπόρευμα.